1. Cơ sở chính trị
- Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25 tháng 10 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; trong đó, mục tiêu cụ thể từ năm 2021 đến năm 2030 “Cơ bản hoàn thành việc sắp xếp thu gọn các đơn vị hành chính cấp huyện, xã và thôn - tổ dân phố theo tiêu chuẩn quy định”.
- Kết luận số 453-KL/TU ngày 25 tháng 11 năm 2022 của Ban Thường vụ Thành ủy về chủ trương định hướng sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh theo quy định của Trung ương.
- Công văn số 1035-CV/TU ngày 08 tháng 7 năm 2023 của Ban Thường vụ Thành ủy về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh theo quy định của Trung ương.
- Kết luận số 860-KL/TU ngày 07 tháng 01 năm 2024 của Ban Thường vụ Thành ủy về dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về thực hiện sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
- Kết luận số 911-KL/TU ngày 13 tháng 3 năm 2024 của Ban Thường vụ Thành ủy về chủ trương thực hiện các nội dung liên quan đến công tác sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
2. Cơ sở pháp lý:
- Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 19 tháng 6 năm 2015; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 22 tháng 11 năm 2019.
- Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15 tháng 7 năm 2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 - 2030 có nêu nội dung về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, xác định đến năm 2025: “Hoàn thành việc sắp xếp thu gọn các đơn vị hành chính cấp huyện, xã và thôn, tổ dân phố theo tiêu chuẩn quy định".
- Thông tư số 04/2012/TT-BNV ngày 31 tháng 8 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Thông tư số 14/2018/TT-BNV ngày 03 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Thông tư số 05/2022/TT-BNV ngày 23 tháng 5 năm 2022 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố; sửa đổi, bổ sung một số điều Thông tư của Bộ trưởng Bộ Nội vụ hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố.
3. Cơ sở thực tiễn:
- Mô hình tổ chức 02 cấp (khu phố, ấp và tổ dân phố, tổ nhân dân) thời gian qua có một số hạn chế, bất cập: Quy mô hộ dân và dân cư ở khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân không đồng đều theo từng mô hình hoạt động; các phường, xã, thị trấn, có khu phố, ấp trên 4.000 hộ do địa bàn rộng nên khó khăn trong việc tuyên truyền, triển khai các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nắm bắt tình hình Nhân dân; hoạt động khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân và các tổ chức chính trị - xã hội dưới phường, xã, thị trấn có lúc, có nơi chưa đồng bộ, nhất là trong thực hiện các phong trào tại địa phương; công tác phối hợp, phân công nhiệm vụ đôi lúc chưa cụ thể, rõ ràng nên chưa phát huy được vai trò của các thành viên và hiệu quả của từng mô hình khi triển khai, thực hiện nhiệm vụ.
Trên phạm vi cả nước, chỉ còn Thành phố Hồ Chí Minh duy trì dưới phường, xã, thị trấn hai mô hình: khu phố, ấp; tổ dân phố, tổ nhân dân. Do đó, việc sắp xếp tổ chức khu phố, ấp dưới phường, xã, thị trấn là đúng quy định pháp luật.
4. Ý nghĩa của việc sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay:
- Xuất phát từ các cơ sở nêu trên, mô hình tổ chức 02 cấp: khu phố, ấp (1.604 khu phố và 404 ấp) và tổ dân phố, tổ nhân dân (19.574 tổ dân phố và 5.795 tổ nhân dân) thuộc 249 phường, 58 xã, 05 thị trấn cần được sắp xếp theo đúng quy định.
- Sắp xếp khu phố, ấp nhằm xây dựng tổ chức dưới phường, xã, thị trấn sát dân, gần dân, trực tiếp truyền tải những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến Nhân dân; bảo đảm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của khu phố, ấp đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; bảo đảm tính tự quản của cộng đồng dân cư, quản lý nhà nước của chính quyền cấp xã và sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng; phát huy vai trò của quy ước cộng đồng dân cư, đảm bảo dân chủ, công khai, minh bạch trong thực hiện giúp cho khu phố, ấp hoạt động hiệu quả.
- Việc sắp xếp khu phố, ấp không làm thay đổi địa giới hành chính cấp xã và phải đảm bảo đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Đảm bảo tiêu chuẩn, điều kiện, chế độ chính sách cho người tham gia công tác tại khu phố, ấp đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ; số lượng, chức danh người hoạt động không chuyên trách ở khu phố, ấp phù hợp quy định.
- Có quy chế phối hợp hoạt động giữa khu phố, ấp với lực lượng Công an, Quân sự để xác định rõ nhiệm vụ, phân công công việc cụ thể, đảm bảo hoạt động điều hành, nắm tình hình, công tác giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn dân cư.
- Phát huy các hình thức, mô hình hoạt động tự quản, vận động Nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và phong trào do Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn triển khai, cùng với chính quyền địa phương giữ gìn an ninh, trật tự, nâng cao đời sống cho Nhân dân; phương thức tổ chức sinh hoạt tại các khu phố, ấp phù hợp cộng đồng dân cư, gắn với triển khai xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh (làm các địa điểm luân chuyển sinh hoạt ở mỗi khu phố, ấp) nhưng không làm phát sinh việc xây dựng mới trụ sở làm việc của khu phố, ấp; phát huy vai trò làm chủ của Nhân dân theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng".
- Kết quả sắp xếp khu phố, ấp của Thành phố Thủ Đức và các quận, huyện đã chủ động bám sát các văn bản chỉ đạo của Ban Thường vụ Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố về chủ trương định hướng sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn nhằm đảm bảo công tác triển khai được đồng bộ, thống nhất, chặt chẽ, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế và tạo sự đồng thuận, ủng hộ cao của các tầng lớp Nhân dân và cán bộ, đảng viên.
5. Kết quả thực hiện sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố
5.1. Số lượng sau khi sắp xếp
Căn cứ số lượng 25.377 tổ chức (2.008 khu phố, ấp và 25.369 tổ dân phố, tổ nhân dân) sắp xếp, thành lập 4.861 khu phố, ấp (giảm 20.516 tổ chức); tỉnh giản nhân sự người hoạt động không chuyên trách khu phố, ấp và người trực tiếp tham gia hoạt động khu phố, ấp từ khoảng 64.309 người xuống còn khoảng 43.749 người (giảm khoảng 20.560 người).
5.2. Tên gọi
- Khu phố (ở dưới phường, thị trấn), ấp (ở dưới xã) căn cứ quy định tại Khoản 1, 2 Điều 2 Thông tư số 04/2012/TT-BNV ngày 31 tháng 8 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố.
Thành phố chọn tên gọi khu phố, ấp và xuất phát từ thực tế hoạt động "tên khu phố, ấp vừa gìn giữ bản sắc, lịch sử địa phương, phù hợp với đô thị hiện nay và xu hướng phát triển của các huyện trong thời gian tới; vừa giúp không phải điều chỉnh các tổ chức chính trị - xã hội dưới phường, xã, thị trấn. Đồng thời, có những khu phố, ấp có quy mô số hộ thấp có thể giữ nguyên không phải tổ chức lại, có thể giữ nguyên tên gọi, tổ chức và nhân sự của 2.008 khu phố, ấp gốc khi tiến hành chia tách".
- Sau khi sắp xếp khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân thành lập khu phố, ấp căn cứ trên quy mô số hộ dân theo quy định: khu phố có quy mô số hộ dân từ 500 hộ trở lên, ấp có quy mô số hộ dân từ 350 hộ trở lên; ranh giới khu phố, ấp phân chia rõ ràng, dễ xác định, được thể hiện cụ thể trên sơ đồ, bản vẽ.
5.3. Kết quả thực hiện
Thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-HĐND ngày 14 tháng 3 năm 2024 của Hội đồng nhân dân Thành phố, Ủy ban nhân dân phường, xã, thị trấn thực hiện việc sắp xếp khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố như sau:
1. Thành phố Thủ Đức sắp xếp 199 khu phố thành 644 khu phố mới.
2. Quận 1 sắp xếp 66 khu phố thành 98 khu phố mới.
3. Quận 3 sắp xếp 63 khu phố thành 112 khu phố mới.
4. Quận 4 sắp xếp 51 khu phố thành 78 khu phố mới.
5. Quận 5 sắp xếp 99 khu phố thành 85 khu phố mới.
6. Quận 6 sắp xếp 74 khu phố thành 106 khu phố mới.
7. Quận 7 sắp xếp 53 khu phố thành 212 khu phố mới.
8. Quận 8 sắp xếp 97 khu phố thành 202 khu phố mới.
9. Quận 10 sắp xếp 79 khu phố thành 116 khu phố mới.
10. Quận 11 sắp xếp 63 khu phố thành 115 khu phố mới.
11. Quận 12 sắp xếp 80 khu phố thành 339 khu phố mới.
12. Quận Bình Tân sắp xếp 130 khu phố thành lập 366 khu phố mới.
13. Quận Bình Thạnh sắp xếp 89 khu phố thành 271 khu phố mới.
14. Quận Gò Vấp sắp xếp 186 khu phố thành 306 khu phố mới.
15. Quận Phú Nhuận sắp xếp 60 khu phố thành 93 khu phố mới.
16. Quận Tân Bình sắp xếp 117 khu phố thành 212 khu phố mới.
17. Quận Tân Phú sắp xếp 68 khu phố thành lập 237 khu phố mới.
18. Huyện Bình Chánh sắp xếp 05 khu phố, 101 ấp thành 13 khu phố, 400 ấp mới.
19. Huyện Cần Giờ sắp xếp 05 khu phố, 28 ấp thành 05 khu phố, 43 ấp mới.
20. Huyện Củ Chi sắp xếp 08 khu phố, 170 ấp thành 13 khu phố, 292 ấp mới.
21. Huyện Hóc Môn sắp xếp 08 khu phố, 79 ấp thành 09 khu phố, 353 ấp mới.
22. Huyện Nhà Bè sắp xếp 04 khu phố, 26 ấp thành 22 khu phố, 119 ấp mới.
5.4. Nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-HDND ngày 14 tháng 3 năm 2024 của Hội đồng nhân dân Thành phố về thành lập, chia tách, sáp nhập, đổi tên khu phố, ấp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
- Ủy ban nhân dân Thành phố triển khai kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-HĐND ngày 14 tháng 3 năm 2024 của Hội đồng nhân dân Thành phố về thành lập, chia tách, sáp nhập, đổi tên khu phố, ấp.
- Tổ chức Lễ công bố Nghị quyết số 11/NQ-HĐND ngày 14 tháng 3 năm 2024 của Hội đồng nhân dân Thành phố tại 312 phường, xã, thị trấn; ra mắt nhân sự tham gia hoạt động khu phố, ấp mới.
- Tổ chức tổng kết, đánh giá công tác sắp xếp khu phố, ấp kết hợp hoạt động tri ân, công tác khen thưởng cho 64.309 cá nhân tham gia hoạt động khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân; thể hiện sự ghi nhận, trân trọng của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân địa phương đối với sự tham gia, đóng góp của các cá nhân nêu trên.
- Các sở, ngành Thành phố phối hợp với Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện giải quyết thủ tục hành chính kịp thời đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân nơi có khu phố, ấp được sắp xếp.
- Kiện toàn, bồi dưỡng các chức danh các tổ chức chính trị - xã hội phù hợp, bảo đảm yêu cầu nâng cao chất lượng hoạt động của khu phố, ấp sau khi sắp xếp.
- Lấy ý kiến góp ý về quy chế tổ chức hoạt động khu phố, ấp nhằm mục đích bỗ trợ cho hoạt động khu phố, ấp mới.
- Xây dựng nền tảng số ứng dụng cho hoạt động khu phố, ấp; tạo điều kiện cho khu phố, ấp hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của Thành phố.
- Phát huy mối quan hệ công tác giữa các lực lượng trong thực hiện quy chế tổ chức và hoạt động khu phố, ấp để khẳng định hiệu quả công tác sắp xếp khu phố, ấp đã triển khai./.